Een oude maar belangrijke sluis
Honderd en twaalf jaar geleden werd de Royerssluis in gebruik genomen en was meteen één van de drukste en belangrijkste sluizen in de Antwerpse haven. Sindsdien is de haven onstuimig gegroeid, de zeeschepen passen steeds moeilijker in deze sluis. Het Albertkanaal, waar de sluis toegang toe geeft, dient ingrijpend vernieuwd en aangepast te worden aan de grotere maten die de moderne binnenvaart voert. Dat betekent niet dat de Royerssluis overbodig is geworden. Integendeel, voor de binnenvaart is het een alsmaar belangrijker knooppunt en dat vereist een grotere en geheel nieuwe en ruim bemeten sluis. Ook vanwege de scherpe bocht die de Schelde hier maakt, zodat de vierbaks-duwvaart goed kan manoeuvreren.
Waar stad en haven elkaar treffen
Zoals in veel havensteden liggen de nieuwe zeehavens inmiddels ver buiten de stad en trekt de stad met zijn behoeften aan werk-, woon- en recreatie-ruimte het oude haven- en industriegebied binnen. Dat gebeurt ook in Antwerpen. Het gebied rond de Royerssluis is te zien als een scharnier tussen de oprukkende stad en de nieuwe haven.
De nieuwe sluis maakt deel uit van de economisch belangrijke binnenvaart-verbinding tussen Luik, Antwerpen en Parijs. En de lange stoeten vrachtwagens van en naar de zeehavens trekken nog altijd langs. Tegelijkertijd grenst de nieuwe sluis aan het Droogdokkenpark, een recreatieve omgeving met groen en historisch industrieel erfgoed. De Hogere Zeevaartsschool is er gevestigd en steeds meer oude industrie-complexen krijgen een kantoor of woonbestemming.
In het ontwerp dat architectenbureau ZJA maakte voor de nieuwe Royerssluis is daarom veel aandacht besteed aan het combineren van de historische onderdelen en de nieuw te bouwen elementen.
Nieuw en oud
De nieuwe onderdelen in het sluisgebied zijn de bredere wegen, twee extra grote basculebruggen voor auto- en fietsverkeer, natuurlijk de twee enorme sluisdeuren, waarover ook een wegdek ligt, en de benodigde machinegebouwen. Om de geschiedenis van de Royerssluis recht te doen wordt de markante sluismeesterwoning uit 1907 gerenoveerd en in gebruik genomen voor de bediening van de nieuwe sluis. In de veel bredere en ruimere kades die nodig zijn voor het veilig werken wordt een zone met de oude kade-elementen en kasseien verwerkt. Hieraan staan ook de sierlijke gebouwtjes van de sluiswachters en het Loodswezen uit 1910, opgetrokken uit gele bakstenen die herinneren aan het oude sluispark. Het is een omgeving die optimaal toegankelijk is voor fietsers.
In de vormgeving, materiaal en kleurkeuze is gekozen voor een harmonie tussen de harde kant (functioneel, industrieel) en een zachte kant (stadspark, historische gebouwen). Agaatgrijs, antraciet en roodbruin zijn de kleuraccenten in een verder zo helder mogelijke, geordende en en lichte omgeving. Openheid, overzicht en harmonie tussen oud en nieuw, dat moet de eerste indruk zijn als je de nieuwe Royerssluis nadert, waar het weg- en scheepvaart-verkeer makkelijker en sneller passeert en ruimte is voor fietsers en recreanten.
Award
Winnaar: Zilvere medaille BIM Infrastructure Award - Belgian Construction Awards 2021
Architect: ZJA
Opdrachtgever: Agentschap Maritieme toegang Ministerie van Mobiliteit en Openbare Werken
Ingenieursbureau: SBE
Jaar: 2014 - heden
Project: #773
