De verdwenen brug
In Ankeveen, een dorp in de polders van Noord-Holland, wemelt het van de sloten en vaarten. Een van de toegangswegen tot het dorp kruist het verlengde deel van de Bergse vaart. De duiker die voor het doorstromen van het water zorgde was vervallen en aan een grondige renovatie toe. In de raad van de gemeente Wijdemeren werd daarover vergaderd en een gemeenteraadslid opperde dat het misschien een idee was om de ophaalbrug in ere te herstellen die in april 1945 door de Duitsers ter plekke was gedemonteerd en verwijderd. Ze hadden toen ook de polders onder water gezet om de opmars van de geallieerden te vertragen. Dat was nog altijd een traumatische gebeurtenis in de recente geschiedenis van het dorp die destijds tot de evacuatie van veel dorpsbewoners leidde. De 75e herdenking van de bevrijding was aanstaande en daarom duurde het niet lang of een actief burgerinitiatief ondersteunde dit plan en begon de zoektocht naar extra budget voor de herbouw van de gele brug. Door de steun van het gemeentebestuur konden de ambtelijke obstakels om tot een officiële opdracht te komen worden opgeruimd.
Reconstructie en vernieuwing van de Gele Brug
Het plan de gele brug terug te brengen vereiste uiteraard specialistische expertise kijken en het burgerinitiatief vond in Rob Torsing, opgegroeid in Ankeveen, en architect bij architectenbureau ZJA de ideale ontwerper voor dit project, ook al was het een atypische opgave: het ontwerp voor een historische houten ophaalbrug die niet open kan, met een betonnen dek.
Het ontwerp dat hij de Ankeveners voorlegde is geen hedendaagse interpretatie maar in materiaal, vormgeving en maatvoering een zorgvuldige benadering van de oorspronkelijke brug. Ook de breedte en de hoogte waarop hij in het land ligt zijn zo nauwkeurig mogelijk gereconstrueerd. De onderbouw, landhoofden en het dek zijn van beton. Los van de ophaalbrug, ligt een iets hogere, langere fietsbrug die ruimte geeft aan het autoverkeer op deze smalle passage wat de verkeersveiligheid verbetert. Het lange hekwerk met verzinkte stalen spijlen voegt een hedendaags contrast toe.
De in 1945 gesloopte brug was een simpel, recht, zogenaamd boeren-model ophaalbrug. Eerder in de twintigste eeuw heeft er een brug met een formeler vormgeving gestaan en dat model hebben de inwoners van het dorp uit de door het burgerinitiatief voorgelegde alternatieven gekozen. Er zit een boogvorm in, en een sluitstuk in het midden met daarin het familiewapen van de voormalige Heren van Ankeveen, de Vlaams-Amsterdamse familie De Wael, dat nu het wapen van Ankeveen is.
Kleine fietsbrug met stalen hekken
Voor ZJA was het ontwerpen van de kleine fietsbrug met stalen hekken een eerste experiment om zelf alle benodigde constructieve berekeningen te doen, die ervoor zorgen dat de vormgeving zo licht en elegant mogelijk kan zijn, terwijl toch aan alle veiligheidseisen wordt voldaan. Een vingeroefening voor het ZJA Structural programma dat sindsdien is uitgebreid.
De herbouwde brug met zijn nieuwe landhoofden bood ook een kans om een sterkere ecologische verbinding te maken tussen beide zijden van de Bergse vaart. Er is een otterpassage in de oevers ingebouwd, die ook andere soorten een kans biedt veilig over te steken.
Omdat het een Ankeveense blikvanger en monument betrof lag het voor de hand lokale vaklieden en leveranciers aan te spreken. De bovenbouw van de brug, de hameipoort en de balanspriemen zijn gemaakt door een Ankeveens timmerbedrijf. Het stalen hekwerk van de fietsbrug kwam uit de werkplaats van een nabijgelegen klein staalbedrijf dat werkt in een ambachtelijke traditie. Het grondwerk en de andere werkzaamheden werden gedaan door een lokale aannemer.
Voor iedereen die te voet, op de fiets of met de auto het dorp nadert is de gele ophaalbrug een perfect in de geschiedenis en het landschap passend oriëntatiepunt. Door zijn kleur en vorm werkt hij als een toegangspoort tot het dorp.
Architect: ZJA
Opdrachtgever: Gemeente Wijdemeren
Jaar: 2022
Project: #1108
