20.10.2022
Het Vrijheidsmuseum Groesbeek is onderscheiden met de prestigieuze Architecture MasterPrize 2022. Het museum vindt zijn onderkomen in een Shaded Dome; een innovatie van Shaded Dome Technologies, opgericht door architectenbureau ZJA, Royal HaskoningDHV en Polyned. Het Vrijheidsmuseum heeft de vorm van een enorme parachute, een herkenbaar beeldmerk van de bevrijding destijds. Met een Shaded Dome als dak heeft het museum een uitgesproken en herkenbare vorm, maar door de vloeiende vorm en de huid voegt het zich tegelijkertijd in het groene, heuvelachtige landschap van Groesbeek. Het museum wint de award in de categorie ‘Cultural Architecture’. De Architecture Masterprize, een internationale Amerikaanse architectuurprijs, geldt als een toonaangevende erkenning binnen de architectuur.
Rob Torsing, architect-partner ZJA: “Wij zijn bijzonder vereerd dat het Vrijheidsmuseum Groesbeek is onderscheiden met de Architecture MasterPrize. Het is de bekroning van een bijzonder project. Het Vrijheidsmuseum heeft een opvallende vorm en is een uiterst duurzaam gebouw met een optimaal binnenklimaat, zelfs bij extreme weersomstandigheden. Bovendien maakt de Shaded Dome efficiënt gebruik van materialen en technieken.”
Shaded Dome als herkenbare blikvanger
De vorm van de in Groesbeek Shaded Dome is die van een langwerpige koepel van licht doek, verwijzend naar de parachutes die de lucht vulden tijdens Market Garden. Het gebouw, gesitueerd op een afgevlakte heuvel, is naar de vallei toe lichtjes opgetild en ingesneden, waardoor er een vanzelfsprekende entree ontstaat. Kantoren en depot zijn ondergronds gebouwd en door deze ingrepen biedt het restaurant zicht op de vallei vanwaar ooit de geallieerde divisies naar Duitsland vertrokken.
Onderdeel van het landschap
De licht gekantelde Dome is, vanaf de weg gezien, wat achter op het plateau gepositioneerd. Zo ontstaat er ruimte voor evenementen in de buitenlucht en groen tussen het museum en het Canadese ereveld. De vloeiende vorm, materiaalgebruik en de huid, die associaties oproept met de parachutes van de bevrijders, maakt dat het Vrijheidsmuseum past in dit glooiende landschap met slingerende wegen en groene vergezichten.
Wiel Lenders, directeur van het Vrijheidsmuseum: "Wij zijn enorm trots op deze award, omdat de inhoud van het museum, net als de architectuur van het gebouw, vernieuwend en spraakmakend is. We vertellen voor jong en oud het grensoverschrijdende en multiperspectieve verhaal van Oorlog en Vrijheid zonder grenzen in samenhang met de geschiedenis van de 20e eeuw én de actualiteit.”
Door luchtdruk gedragen hal
De Shaded Dome, geplaatst op een plint met deuren en ramen, bestaat uit een door luchtdruk gedragen hal, een netwerk van staalkabels en een van high-tech doek gemaakte overkapping met een grote overspanning. De koepel bestaat uit een geïsoleerd binnendoek en een buitendoek, die met afstandhouders van elkaar gescheiden blijven.
Tijdens het opblazen van de hal komen deze zelf-richtende, afstandhouders overeind en zorgen voor een tussenruimte (spouw) waarin op natuurlijke wijze een luchtstroom ontstaat die de warmte van de zon snel en natuurlijk afvoert. Door de tweelaagse opbouw van binnen- en buitendoek, met een spouw van 50 cm breed daar tussenin, heeft de Shaded Dome aanmerkelijk minder energie nodig in vergelijking met bestaande tenten voor een comfortabel en gezond binnenklimaat.
Doordat de opblaasbare hal volledig door luchtdruk gedragen wordt, ontstaat een kolomvrije binnenruimte van 2.400 m2 die vrij in te delen is. Het Vrijheidsmuseum is op het hoogste punt bijna 12 meter hoog en heeft een vrije overspanning van 60 meter, waardoor de ruimtes in het museum met receptie, museumcafé en expositieruimtes makkelijk en zonder grote kosten vrij en anders in te delen zijn.
Iconisch museum in het groene landschap
Voor een relatief geringe bouwsom heeft het Vrijheidsmuseum een iconisch gebouw gekregen dat voldoet aan de hoge eisen die aan een museumklimaat gesteld worden. Een opvallende blikvanger in het groene, heuvelachtige landschap.
