De bouw van een sportcentrum in de schaarse groene, open ruimte aan de rand van een grote stad vereist dat de harmonieuze inpassing ervan in de omgeving boven alles gaat. Dat was dan ook het uitgangspunt bij het ontwerp van architectenbureau ZJA voor het Nelson Mandela sportcentrum in Neder-Over-Heembeek, aan de noordrand van Brussel.
Vandaar dat het gebouw uit de verhoging in het landschap lijkt te groeien; de plint gaat over in de glooiing van het land. De nabijheid van bossen en een riviervallei suggereren het gebruik van natuurlijke materialen. De plint is bekleed met gebroken natuursteen. Het dak rust op een houten constructie en de luifel boven de tribune is van zeildoek. Om dichter bij de menselijke maat te blijven bestaat het gebouw uit twee lagen. Een gesloten onderkant en een transparante verdieping, die door zijn lichtheid beter opgaat in de omgeving. Komend vanaf de parkeerplaats trekt een royale uitnodigende trap je aandacht. Zo word je naar binnen geleid naar de lichte en door glas meteen in alle richtingen zicht biedende centrale hal.
Die centrale verkeersruimte is het punt waar alle soorten gebruikers samenkomen en zich weer verdelen: de sporters, bestuurders, personeelsleden, onderhoudsmensen, leveranciers en natuurlijk de bezoekers. Voorzover dat gewenst en nodig is geven de ruimtes op de eerste verdieping, waar kantoren en horeca gevestigd zijn, door de transparante glazen bouw een optimaal zicht op de velden. Met al het glas en de naar buiten wijzende, schuine lijnen is het gebouwd als een kijk-machine. Het hart van het gebouw is een glazen hal aan een brede tribune.
Omdat het gebouw de buitensport dient moest er bij het ontwerp rekening gehouden worden met geluidsoverlast. Zowel vanuit de omgeving als andersom. Het gebouw staat tussen de velden en de dichtstbijzijnde bebouwing in. Minstens even belangrijk is de oriëntatie op de meest voorkomende wind en de zon. De grote luifel biedt bescherming tegen wind en regen. Het zeildoek filtert het zonlicht, maar laat nog wel genoeg licht door.
Het Nelson Mandela sportcentrum is compact gebouwd en zo ingedeeld dat het wat betreft temperatuurbeheersing en energie-behoefte zuinig en duurzaam te gebruiken is. Het mag er simpel uitzien, het is met slim ingezette isolatie, zonnepanelen en hergebruik van regenwater een hypermodern en energie-neutraal gebouw. Dat is in overeenstemming met het ontwerp van een gebouw dat zich harmonieus voegt naar het landschap en de omgeving, en op een duurzame, transparante en uitnodigende manier ruimte biedt aan het beleven van buitensport.
Het Nelson Mandela sportcentrum voegt zich naar de omgeving, maar is geen verlegen gebouw. Het staat op een plateau en heeft een robuuste maar open uitstraling. Het biedt ruimte om bij elkaar te komen, om te juichen en te schreeuwen. Om te genieten van teamsport, van een blik in de verte en van weer en wind.
Klant: Stad Brussel
Opdrachtgever: Sweco Belgium
Jaar: 2017
Project: #677
Foto's: ZJA and Willemen Groep
