Stadsbrug, Kampen

Nieuwe brug in oude stad

Tussen het oude stadscentrum van Kampen en het stationsplein stroomt de IJssel. De brug die beide stadsdelen verbindt is niet alleen een belangrijke verbinding, maar ook een gezichtsbepalend onderdeel van het centrum van de stad. Toen de oude brug vervangen diende te worden kreeg architectenbureau ZJA de opdracht een nieuwe brug te ontwerpen. De vraag was hoe een hedendaagse brug zou passen in dat beschermde historische stadsgezicht, en iets waardevols kon toevoegen.

De eerste beslissing was om de brug op dezelfde plek, passend in het middeleeuwse stratenpatroon te leggen. Dat vereiste tijdens de bouw wel dat er een tijdelijke verbinding moest worden aangelegd, maar zorgt er wel voor dat de nieuwe brug, die twee keer zo breed is als de oorspronkelijke brug, beter past in het aanzicht van de monumentale kade. De tweede ontwerp-beslissing was om de doorgang voor de scheepvaart te verdubbelen naar dertig meter. Omdat de IJssel, ook met het oog op de klimaatverandering in de toekomst extra ruimte nodig zal hebben, zijn de oude massieve kolommen en landhoofden vervangen door slankere kolommen. Dat verbetert de doorstroming van het water.    

Torens met gouden wielen

Wat is het meest doelmatig en past het beste op zo’n plek? Een ophaalbrug? Een draaibrug of een staartbrug? Gekozen werd voor een hefbrug, steunend op vier tussensteunpunten waartussen het dek omhoog gehesen wordt. Behalve dat dit een statig en monumentaal beeld oplevert gaf het de kans de benodigde machinerie uit het water te laten, wat weer bijdraagt aan het terugdringen van stuw bij hoogwater. De vier heftorens zijn stalen kolommen die gevuld zijn met beton. Het zijn slanke torens die licht naar elkaar buigen. Ze zijn bekroond met evenwichtswielen waarover de kabels lopen voor het contragewicht. Om aan te sluiten bij de monumentale en historische omgeving zijn de evenwichtswielen niet overdekt, maar vrij zichtbaar gelaten. Bovendien zijn ze overdekt met bladgoud en weerspiegelen ze het licht dat ze vangen van boven en vanaf de waterspiegel. Het zijn sterke maar sierlijke mechanische lichamen, die de krachten die in het spel zijn met een zekere zwier aan de wereld tonen. Ze trekken net als de gouden weerhanen en ornamenten op de vele kerktorens van Kampen de ogen van bewoners en bezoekers van grote afstand. En niet alleen overdag, na zonsondergang worden de heftorens door een uitgekiend lichtplan aangelicht. Dit ontwerp levert een functionele en visueel aantrekkelijke brug, die zowel hedendaags als monumentaal werkt. Het is een gezichtsbepalende toevoeging aan het centrum van Kampen.

Langzaam verkeer en het uitzicht

Naast het betonnen dek met de rijweg voor auto’s en aparte fietspaden zijn er aan weerszijden verlaagde voetpaden aangebracht. Daartussen staat een glazen windscherm. De verlaagde voetpaden hangen aan staalconstructies aan de buitenkant van de brug, waardoor de voetgangers een schitterend zicht op de rivier, de schepen, de stad en het omringende land hebben. Halverwege de brug, bovenop de dukdalven en houten beschoeiing die de heftorens beschermen tegen eventuele botsingen van schepen, zijn balkons aangebracht, die het gevoel geven boven de rivier te zweven. Je bent er dicht bij de grote en wispelturige kracht van de rivier. Vloeiende lijnen in het hekwerk omsluiten een houten bank en een tafel. Het zijn nieuwe plekken om een tijd te verblijven en te genieten van het uitzicht op de stad, de aanblik van komende en gaande schepen en van het licht over de fiere torens met hun gouden wielen.

Awards
Winnaar: Nationale Schildersprijs 2000, Omgevingsarchitectuurprijs 2000
Nominatie: Nationale Staalprijs 2000

Architect: ZJA
Opdrachtgever: Gemeente Kampen
Jaar: 1999

Project: #93