Een zwemlandschap
De optimale zwemervaring is waarschijnlijk iets als dit: een zonnige dag, een fris maar niet te koud meer, omringd door groene heuvels, met een zachte, zanderige oever en schoon, kristalhelder en rustig water, waar je onbekommerd kunt rondzwemmen met vrienden of alleen, zo lang je wilt. Het zwembad waar je als kind leert zwemmen, waar de zwemclub traint, de gehandicapten en revaliderende zwemmen, is een omgeving die begrijpelijkerwijs veel moet inleveren op die optimale omstandigheden. Het is drukker, lawaaiiger, je bent omringd door beton en tegels en de buitenlucht en het uitzicht zijn verdwenen.
Het ontwerp dat architectenbureau ZJA in samenwerking met BAM in Hardenberg realiseerde voor het lokale zwembad De Slag is erop gericht zoveel mogelijk eigenschappen van de optimale zwemervaring in het gebouw binnen te brengen. Dat gebeurt door het toelaten van veel daglicht en het indelen van het gebouw als een getrapt zwemlandschap. Het grote diepe bad ligt een paar meter hoger zodat je zelfs vanuit het water over het lager gelegen kinderbad en het revalidatiebad heen naar buiten kunt kijken, op de glooiende ligweide.
Eenvoud en vooruitdenken
Het zwembad in Hardenberg ligt aan de rand van de zogenaamde Sportboulevard, waar ook een atletiekcomplex en een beach volleybal veld zijn. Bovendien was de planning dat er een sporthal zou verrijzen, pal naast het zwembad. Vandaar dat de indeling van het zwembad eenvoudig is, aan de zijde waar de sporthal zou komen zijn de kleedkamers en de entree met de horeca-voorziening, aan de andere zijde liggen de drie baden achter elkaar, met een glazen wand tussen het diepe wedstrijdbad en de twee kleinere, ondiepe baden.
De entree van het zwembad en die van de sporthal konden op deze manier gecombineerd worden, en ook de kantine kunnen ze delen. Op die manier kan de sporthal een gespiegelde opzet hebben, met kleedkamers aan de zijde van de gedeelde kantine en de sportzalen aan de andere kant. Zo kon door heldere keuzes worden geanticipeerd op een zo doelmatig mogelijk gebruik van de beschikbare ruimte.
Energie en duurzaamheid
Een zwembad is een energie-intensieve voorziening en in het ontwerp van ZJA speelt duurzaamheid een grote rol. Het zwembad gebruikt restwarmte van de nabijgelegen Wavin fabriek en heeft een hoogwaardige isolatie om die energie te behouden. Dat de zwembassins boven het maaiveld ontworpen zijn heeft als voordeel dat ze niet in het koude grondwater liggen, wat energiekosten bespaart.
Oriëntering en omgevingsgevoel
De drukte en het lawaai kunnen een zwembad oncomfortabel maken en dat zijn dus zaken waar het ontwerp van een dergelijk gebouw extra aandacht aan moet besteden. Vandaar dat in het zwembad in Hardenberg de kleedkamers, opslag en horeca op het noorden gericht zijn en de zwembaden en de ligweide naar het zuiden. De verhoging waarop de baden liggen en de glazen plint van het gebouw geven een transparante, ruimtelijke beleving. Bovendien is er met de ligweide en de vrije ruimte voor het gebouw richting atletiekbaan een landschappelijke zichtlijn, die het omgevingsgevoel verbetert. De glazen wand tussen de zwemzalen verandert de akoestische druk. De brede trappartijen zijn op punten aangebracht om dat ruimtelijke gevoel van overzicht en optimale verhouding tot het daglicht zo goed mogelijk te benutten. Het zijn ingrepen die ons dichterbij het gevoel brengen van het zwemmen in dat ideale meertje tussen groene heuvels.
Architect: ZJA
Klant: Gemeente Hardenberg
Opdrachtgever ZJA: BAM
Jaar: 2015
Project: #747
Foto's binnenbaden: Jermaine Ellenkamp
