Metrostation en voetgangerstunnel Wilhelminaplein, Rotterdam

Om te voorkomen dat het grondwater de tunnelbuis omhoog zou duwen als die bloot kwam te liggen bij de graafwerkzaamheden en de bouw van het station, werden er eerst aan weerszijden wanden geslagen en erbovenop een dak gelegd. Dat gewicht hield de tunnelbuis op zijn plek terwijl de perrons werden gestort en de V-vormige steunbalken aangebracht die alles verankerden. Toen pas werd de tunnelbuis opengebroken en ontstond de stationsruimte, zoals we die nu bezoeken.

Dat dak moest zwaar zijn en sterk, wat het meteen mogelijk maakte om een grote overspanning te bereiken, wat resulteerde in een ruimtelijk station waar het zicht weinig gehinderd wordt door kolommen. En dit allemaal door een inventieve en onorthodoxe bouwmethode: alles vond plaats in omgekeerde volgorde. En juist dat maakte dat de technische obstakels werden overwonnen en een open en ruimtelijk ontwerp kon worden gerealiseerd.

Wie zich in een mensenmassa onder de grond in een trein laat vervoeren, wil graag dat de zintuiglijke en lichamelijke beleving van het station zo prettig, veilig en comfortabel mogelijk is. Licht, overzicht, onmiddellijk begrip van de functionaliteit van de ruimte, een gevoel voor afstand en diepte en de voortdurende mogelijkheid van oogcontact met anderen zijn daar de belangrijkste elementen van. In het ontwerp van ZJA van Station Wilhelminaplein levert de grote diepte waarop het ligt geen onherbergzaam effect op. Het geeft juist de mogelijkheid van een monumentaal hoge entreehal. Door een opening in het dak en de volledig glazen entrees valt er veel daglicht binnen. De openingen in de wand tussen de sporen, de slanke steunbalken en de diffuse mix van kunst- en daglicht scheppen overzicht en oogcontact met het andere perron.

Dat het station zo dicht bij de rivier ligt, waar de trein van een maximale diepte naar de oppervlakte komt, heeft tot gevolg dat de perrons onder een schuine hoek liggen. Een lichte kanteling van het perron zorgt ervoor dat kinderwagens en rolstoelen niet uit zichzelf richting spoor kunnen bewegen. In het wit-zwart-grijze patroon van de tegelwanden wordt weergegeven hoe het perron helt, zodat de reiziger op een terloopse manier, door een soort van visuele achtergrond-muziek, op zijn gemak wordt gesteld bij die unieke eigenschap van dit metrostation.

Die terloopsheid is een kenmerkende ontwerp-keuze. De vloeiende vormen, de ronde uitsparingen met akoestisch materiaal, de licht weerspiegelende oppervlakken van de roltrappen en de indeling van de ruimte geven de ruimtelijke beleving de juiste karakteristieken mee, zonder de aandacht naar zichzelf te trekken. Het liefst blijven ze onopvallend of ogen ze puur functioneel. Een mooi voorbeeld daarvan is het licht verhogen van de intensiteit van de verlichting als de trein nadert, om de reizigers op een zachte manier alert te maken. Station Wilhelminaplein kan zo’n vijfentwintig jaar na oplevering nog altijd als een helder en hedendaags metrostation worden ervaren.