Vernieuwing Klimatenkas Hortus Botanicus, Amsterdam

De klimaatcrisis en het verlies van biodiversiteit dat daarmee samenhangt is een van de grootste bedreigingen van onze tijd. De Hortus vertelt dit verhaal vanuit de planten, en wil in de vernieuwde kas laten zien wat het effect van klimaat op de biodiversiteit is, en het effect van biodiversiteitsverlies voor het leven op aarde. 

De Hortus wil een inspirerend voorbeeld geven aan alle Amsterdammers, en laten zien waar we met de hele stad naartoe moeten: een geheel duurzame kas, gasloos verwarmd. Die ons leert over het belang van planten op aarde. Met als doel dat mensen begrijpen hoe belangrijk groen is voor het leven op aarde, en daarnaar gaan handelen.

Het nieuwe ontwerp van ZJA draagt de duurzame vernieuwing zichtbaar uit, terwijl het beeldbepalende silhouet van de iconische kas herkenbaar blijft. Het dak krijgt met transparante luchtkussens van ETFE folie een isolerende huid wat bij uitstek de ambitie van de Hortus uitdrukt: een geheel duurzame kas, gasloos verwarmd. De karakteristieke hoofddraagconstructie met drukstaven en trekstangen blijft behouden en de lichtgewicht luchtkussens zijn ingepast met respect voor de bestaande constructie en geometrie. Het enkelglas wordt vervangen door isolerend dubbelglas. 

Ook het kenmerkende ritme en de verfijning van de bestaande gevel met witte belijning komen terug. Zo blijven de uitstraling in vorm, kleur, maat en schaal herkenbaar, zoals zovelen Amsterdammers en bezoekers de iconische kas inmiddels kennen. En blijven de waarde en uitgangspunten van het oorspronkelijke ontwerp - licht en rankheid voor een optimale daglichttoetreding - behouden. Via een zeshonderd meter lange verbinding levert H’ART Museum al jarenlang ondergronds zijn restwarmte aan de Klimatenkas, maar gecombineerd met de hoog-isolerende gebouwschil kan de kas nu volledig van het gas af. Met alle duurzame maatregelen zal de Klimatenkas de eerste gasloze publiekskas van Nederland worden.

Een slim klimaatsysteem dat temperatuur, luchtvochtigheid, luchtsnelheid, CO2 gehalte, lichtintensiteit en irrigatie bijhoudt maakt het mogelijk de omstandigheden optimaal te houden. Regenwater wordt verzameld en geborgen in een centrale waterberging en gebruikt voor de irrigatie van de planten. De benodigde installaties worden allemaal zoveel mogelijk weggewerkt, om in de kas zoveel mogelijk vrij zicht te houden. De karakteristieke stalen loopbrug zal een nieuwe opbouw passeren, die als waterval fungeert en de technische installaties centraliseert en grotendeels verbergt. 

De planten zullen door de herinrichting optimaal van de oriëntatie van het gebouw gaan profiteren. Behalve een volledig vernieuwd tropisch kasdeel, de nieuwe Kaapse ruimte en het woestijndeel, komt er ook extra tentoonstellingsruimte om het verhaal van biodiversiteit en de relatie met klimaat uit te leggen op wereldschaal. Vanuit het nieuwe uitkijkpunt op de wereldkamer in de Kaapse kas heb je een prachtig uitzicht op de drie klimaten. Met alle duurzame aanpassingen, het behoud van de kenmerkende elementen en een optimale leefomgeving voor de plantencollectie zal de vernieuwde Drieklimatenkas van de Hortus klaar zijn voor de toekomst.