Ring rond Brussel

Minder drukke wegen

De Ring rond Brussel heeft behoefte aan een meer leesbare infrastructuur en een betere en veiligere doorstroming van het verkeer. En dat terwijl het ruimtebeslag niet wordt vergroot en zelfs verkleind zoals bij knooppunt Sint-Stevens-Woluwe. Een grote uitdaging! Maar de vernieuwing biedt nog meer kansen. Een belangrijk doel is namelijk minder drukte op de autowegen en dus ook de Ring rond Brussel. Daaraan kunnen een grootschalig netwerk van openbaar vervoer, zoals Brabantnet en de luchthaventram, een netwerk van fietssnelwegen en het Ringfietspad een aanzienlijke bijdrage leveren.

Vier unieke, optimaal compacte knooppunten

In de vier door ZJA ontworpen compacte knopen worden lokaal en doorgaand autoverkeer, fiets- en tramverkeer en ecologische verbindingen slim geïntegreerd op vier niveaus, dankzij tunnels, taluds en verzonken wegen. Dat biedt de mogelijkheid om ruimte terug te geven aan de omgeving, directe verbindingen te leggen en ruime groene buffers rondom de knooppunten te laten ontstaan.

Deze aanpak staat in contrast met de verouderde verkeersknooppunten die vijftig jaar geleden ver buiten de stad werden gebouwd, die op turbine-model gebaseerd waren: brede rijbanen die om elkaar draaiden in twee lagen op hoge kolommen. Dit ontwerp vergde veel ruimte en creëerde niet alleen meer geluidsoverlast, maar vormde ook een barrière voor het lokale verkeer.

Ingepast in het landschap

De verkeersknopen die ZJA ontwierp zijn zoveel mogelijk ingepast in het omringende landschap, zoals de watervallei bij Groot-Bijgaarden (E40), de historische groene parkwegverbinding tussen het Koninklijk paleis en de Plantentuin van Meise bij Strombeek -Bever (A12). Hetzelfde geldt voor de bosrijke omgeving bij Machelen (E19) en het begin van het Vlaams Brabantse heuvelland bij St Stevens-Woluwe (E40).

Geïntegreerd ontwerp op basis van parametrische modules

Om dit toppunt van compacte inpassing te bereiken, gingen de ontwerpers van ZJA als volgt te werk. Van alle voorkomende elementen werd een principe-ontwerp gemaakt, een module, die aanpasbaar en schaalbaar is als parametrisch model. Denk aan fly-overs, taluds, verschillende types tunnels en steunpunten.

Bij ieder knooppunt werden in een interdisciplinaire samenwerking stapsgewijs die elementen aangepast en in elkaar geschoven door toepassing van alignementen in de vorm van 3D-assen. Zo kon efficiënt rekening gehouden worden met de unieke complexiteit van omstandigheden en kregen de ‘compacte knopen’ hun uitgesproken geïntegreerde vorm.

Zo min mogelijke visuele ruis

Zowel voor de weggebruikers als voor de omgeving is het belangrijk dat er zo min mogelijk visuele ruis bestaat tussen rijbaan en landschap. Fly-overs hebben vloeiende en tot in het landschap doorlopende lijnen. De dekranden zijn afgeslankt om licht en elegant te worden. Ook in de tussenruimtes tussen de steunpunten moet regelmaat en rust zitten. Steunpunten zijn gevorkt en van onderen slanker om beter op te gaan in het landschap. Schuine kolommen spiegelen de hellingen in het landschap. Voor ieder knooppunt zijn keerwanden in een donker architectonisch beton ontwikkeld met een motief dat naar het landschap verwijst (bos, heuvel, water, park).

Rustig wegbeeld

De geluidsschermen zijn transparant en hebben verticale dragers en geen horizontale belijning. Ook de tunnels moeten een veilig en rustig beeld opleveren en zijn zo vormgegeven dat ze een geleidelijke overgang van licht naar donker geven. De frontmuren zijn licht gekanteld om licht te weerkaatsen. Zo ontstond uit de integratie van de parametrisch geformuleerde modulaire elementen een reeks van vier unieke, optimaal compacte knooppunten.

Fietssnelwegen als onderdeel van de Ring

De vernieuwing van de Ring rond Brussel betreft niet alleen het autoverkeer. Voor het toekomstbestendig maken van de mobiliteit in en rond Brussel is ook openbaar vervoer en fietsverkeer belangrijk. Daarom wordt er een netwerk van fietssnelwegen voor forenzen, bezoekers en bewoners aangelegd.

Zulke verbindingen zijn pas aantrekkelijk als ze snel, en comfortabel zijn, liefst door een groene zone lopen, met weinig overlast van autoverkeer. Daarom begon een vergelijkbaar ontwerpproces om de fietssnelwegen in te passen. Een aan de lokale situatie aangepaste familie van modulaire elementen levert samenhang en optimale inpassing op.

Voor fietsers is de beleving van de ruimte van groot belang. Zicht op het landschap, lichttoetreding in tunnels, de gevoelde druk van autoverkeer, de hellingsgraad van viaducten en de gebruikte materialen en kleuren dragen allemaal bij aan de kwaliteit van het ontwerp. Voor de fietssnelwegen is een natuurlijk kleurend materialenpalet gekozen dat mooi opgaat in het landschap en dat in hoofdlijnen is gebaseerd op weervaststaal, houten lamellen en steenkorven.

Galerij

Architect: ZJA
Klant: De Werkvennootschap
Opdrachtgever: (Sweco, Arcadis, ZJA, Frank van Hulle, Cluster en Mint)
Jaar: 2017 - lopend
Visuals: Surrend3r

Project: #1018